دین و تحول دموکراتیک در مصر پسا انقلاب

فرایند دموکراسی خواهی، اصلی اجتناب ناپذیر و مسیر دست یابی به آن نیازمند دموکراتیزاسیون فرهنگی است تا بتوان در یک شرایط ارگانیک و در چشم انداز ساختار مدنظر آرمان های مردم، فاکتورهای واقعی آن را در جامعه پیاده کرد. مقاله حاضر به نقش دین در تحول دموکراتیک کشور مصر می پردازد. در این میان، پارادایم جدید مردم سالاری دینی به عنوان بارزترین شاخصه انقلاب 25 ژانویه مصر قلمداد می شود، زیرا برآیند نقش دین در انقلاب مصر، ایجاد تعادل میان نیروهای اسلام گرا، لیبرال و سکولار بوده است. برخی معتقدند سقوط نظام مبارک و پایان یافتن سلطه حزب دموکراتیک ملی، منجر به ظهور فضای سیاسی متنوع و حضور بازیگران جدید شده است. علاوه بر آن، گشایش سیاسی و کثرت گرایی حاصل در ترکیب جنبش ها و احزاب اسلامی، دیگر تحول بارز در مرحله پسا انقلاب مصر به شمار می رود. به دلیل آنکه نقش و عملکرد دین در روند دموکراسی سازی مصر در مرحله بعد از انقلاب، موضوع محوری مقاله است؛ بنابراین، استدلال می شود که گذار به دموکراسی در مصر، بدون در نظر گرفتن سطح تحلیل دین قابل بررسی نیست، اما کثرت گرایی در درون جنبش های اسلامی پس از انقلاب، مانع هژمونی نیروی اسلام گرای خاص در عرصه عمومی کشور مذکور می شود. گذار از مرحله اقتدارگرایی مبارک و گام نهادن در راه دموکراسی نیز گفتمان های احزاب و جریان های اسلام گرای سنتی و جدید را دگرگون، و ایدئولوژی و شیوه های متفاوتی به وجود آورده است.